Ceylan Pala Karadağ
29 Kasım 2010
Merhabalar. Bu yazımda hemen hepimizi yakından ilgilendiren bir konudan, standart form sözleşmelerden bahsetmek istiyorum. Bu sözleşmelerin de uygulamada en çok karşımıza çıktığı yerler, şüphesiz ki bankalar.
Çünkü genelde bankalarla imzalanan kredi sözleşmeleri önceden hazırlanmış, standart bir şekilde müşteriye sunulmaktadır. Banka dışında da elektronik bir eşya, taksitli herhangi bir mal ya da bir taşınmaz satın alırken dahi sözleşmelerin arka sayfasında küçücük puntolarla ve yer yer boş bırakılmış satırlarla dolu sözleşmelerle karşılaşmak mümkün. Son dönemlerde, faize ilişkin kısmın boş bırakılıp daha sonra satıcı tarafından doldurulduğu sözleşmeleri tüketicilere sunulduğu konusunda da şikayetler alıyoruz.
İşte tüketici ile önceden müzakere edilmemiş, tüketicinin içeriğine etki edemediği bu tür sözleşmeleri imzalamadan önce çok dikkatli olmak gerekiyor. Çünkü genel hükümlerin yanı sıra, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (m.6) sözleşmelerde yer alan haksız şartları tüketici için iptal etme, yok sayma hakkını tüketicilere tanıyor. Kanundaki tanım da çok açık “ Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme koşulları haksız şarttır”. Yani satıcı ile alıcı arasındaki şartlar arasında dengesizlik varsa ve bu sözleşmedeki bazı şartlar tüketiciyi mağdur ediyorsa; önceden hazırlanmış bu şartlar haksızca hazırlanmıştır ve tüketici bu haksızlığa boyun eğmek zorunda değildir. Çünkü böyle bir durumda bu şartlar artık tüketici için bağlayıcı değildir. Yani tüketici isterse bu şartları sözleşmeden çıkarttırabilir ve sözleşme geriye kalan maddeleri ile yürürlükte kalır.
Yine belirtmek gerekir ki, tüketici sözleşmeleri en az oniki punto ve koyu siyah harflerle düzenlenmelidir.
Ayrıca Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırılığı tespit edilen her bir sözleşme için yüksek oranlarda para cezaları da öngörülmüştür.
Sık sık tekrarlamaya çalıştığım bir husus var. O da haklarımızı bilip öğrenmemiz gerektiği. Yoksa çoğu zaman biz farkında olmadan bile mağdur edilebiliyoruz. Saygılarımla.