GECMİŞTEN BUGÜNE ŞANLIURFA İÇME-KULLANMA VE ENDÜSTRİ SUYU TEMİNİ

Şanlıurfa’nın içme suyu sorununu DSİ den önce ve sonra diye iki ayrı başlıkta incelemek gerekir.

A-Devlet Su İşlerinden (DSİ) önce içme suyu temini:

         1975 yılında nüfusu 130 000  olan Şanlıurfa şehrine Direkli.Cavsak.Kehriz suyu.yeraltı suyu (4 kuyu )ve Balıklıgöl kaynağından (!) temin edilen toplam 220 lt/sn su verilmekteydi.

         Mevcut şebeke yetersiz ve eski olduğundan temin edilen bu suyunda önemli bir kısmı şebeke kaybı olarak kaybedilmekteydi.

         1976 yılında Şanlıurfa da DSİ 15.Bölge Müdürlüğü kurulmadan önce  durum buydu.

         Köylere ise YSE tankerleriyle su veriliyordu.

         Akcakale ve Ceylanpınar da mevcut  190 000 000 m3 lük yer altı suyundan haberimiz yoktu.Şanlıurfa şehrindeki yer altı rezervi Türkiye toplamının   (     840 000 000 m3   )  %14 dir.Bu rezerv kullanılmamaktaydı.

B- Devlet Su İşleri (DSİ)  içme suyu temini projeleri :

         1053 sayılı kanunun 10.maddesine göre Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne, nüfusu 100 000 i aşan şehirlere içme-kullanma ve endüstri suyu sağlanması konusunda 6200 sayılı kanunun 37.maddesindeki limitler dahilinde gelecek yıllara sari taahhütlere girişme yetkisi veren Bakanlar kurulunun 23.10.1972 tarih ve /5290 sayılı kararı  muvahacesinde ,Devlet Su İşleri Genel Müdürü  Samim ÖZTEK ile Şanlıurfa Belediye Başkanı Feridun YAZAR arasında 29.6.1876 tarihinde bir protokol imzalanmıştır.Daha sonra günün şartlarına uygun olarak 4 adet ek protokol yapılmıştır.

         İşte bu tarih Şanlıurfa İçme suyu sorunun çözülmesinin miladıdır.

         Sayıştay’ca 16.11.1978 tarih 92586K numarayla vize edilen Protokol,sorunun  2 safhada çözümünü amaçlamaktadır.Kısa vadede acil içme suyu projeleriyle sorunun hafifletilmesi ve uzun vadede 2005 ve 2020 yıllarındaki nüfus projeksiyonu dikkate alarak içme-kullanma ve endüstri suyu teminini amaçlamaktadır.

B-1 ACİL İÇMESUYU PROJELERİ  :

         Anılan protokolün 3.maddesinde  ; uzun vadeli içme-kullanma ve endüstri suyu temini projesinin , Fizibilite ,kati proje ve inşaat çalışmalarının tamamlanması sürecinde şehrin su ihtiyacının karşılanması için proje geliştirilmesini öngörmektedir.

         Bu çalışmalar 3 aşamada yapılmıştır.

         a-Gürcütepe.Yenice ve Konuklu mevkilerindeki 7 yer altı suyu kuyusundan elde edilen yaklaşık 110 lt/sn su ile şehre verilen su miktarı ilk aşamada %50 artırılmıştır.

         b-İkinci olarak konuklu mevkiindeki 5 kuyudan temin edilen  120 lt/sn su siteme katılmıştır.Böylece ;12 kuyudan oluşan bu sistem 28.02.1985 tarihinde Şanlıurfa belediyesine devir edilmiştir.

         c-Şanlıurfa Tünellerinin gecikmesi üzerine üçüncü olarak agviran köyünde eosen kalkerlerde acılan 12 kuyudan elde edilen  720  lt/sn su gerekli depo ,terfi merkezleri ve isale hatlarıyla 21.06.1995 tarihinde tamamlanarak  sisteme dahil edilmiştir.

         d-Acil proje kapsamında  özellikle Yenişehir başta olmak üzere bazı ana isale hatları yapılmıştır.

B-2 UZUN VADEDE İÇME-KULLANMA VE ENDÜSTRİ SUYU TEMİNİ PROJESİ:

         (UB) ile (DSİ) arasındaki protokolün 4. maddesinde ; (DSİ) ,Şanlıurfa Şehrine uzun vadeli içme-kullanma ve endüstri suyu teminine yönelik olarak ana plan ve fizibilite etütleri yapacak ve bu çalışmaların sonucunda kaynak geliştirme, isale ve tasfiye tesisleri (DSİ) tarafından, yeni şebeke yapılması, mevcut şebekelerinin yenilenmesi ve tevsii ve buna benzer işler  (UB) tarafından yapılacaktır denilmektedir.

         DSİ uzun vadeli etütlerine; İnbaşı menbaı, Bahçecik suyu, Korukludaki yeraltı suyu kaynaklarından su getirme, Cülap suyu üzerinde yapılması düşünülen Güzel su barajından su temini vb kaynakları etüt etmiştir. Nihai çözüm olarak Fırat suyunda karar kılınmıştır.

         Şanlıurfa Tüneli İnşaatına paralel olarak; Şanlıurfa şehrinin içme-kullanma ve endüstri suyu temini ve dağıtım şebekesi Kati Proje yapılması işi,DSİ tarafından 18.6.1985 tarihinde TEMELSU MÜHENDİSLİK ŞİRKETİNE ihale edilmiştir.

         Aralık 1985 tarihinde ön rapor tamamlanmıştır.

         Projenin amacı; Şanlıurfa şehrinin 2005 ve 2020 yıllarındaki ihtiyacına uygun suyun temini ve dağıtımına ait projenin yapılmasıdır.

         TEMELSU MÜHENDİSLİK tarafından hazırlanan projeye göre Şanlıurfa şehrinin su ihtiyacı yıllara göre :

         2005 yılı kent ihtiyacı   76.54   milyon m3 /yıl

         2010 yılı kent ihtiyacı   99.28   milyon m3 /yıl

         2015 yılı kent ihtiyacı  128.78  milyon m3 /yıl

         2020 yılı kent ihtiyacı  162.72  milyon m3 /yıl

         olarak hesaplanmış ve bu ihtiyacı karşılayacak şekilde kati proje yapılmıştır.

İnşaat çalışmaları 2 kısım halinde yapılmıştır.

         1. KISIM İNŞAAT CALIŞMALARI:

         300 000 M3 /gün kapasiteli su arıtma tesisi ile ham, temiz su pompa istasyonları ve yaklaşık 1.5 km uzunluğundaki ham su terfi hattının projelendirilmesi, proje dizaynı inşaatı, malzeme ve ekipman temini, montajı ve işletmeye alınması işleri  (EMİT S.P.A + SİSTEM YAPI İNŞAAT VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ )ortaklığına  24.91997 tarihinde ihale edilmiş ve iş tamamlanmıştır.

         İhale bedeli : 14.066.099.600 İtalyan Lireti (İslam Bankası kredisi)+ 2.751.855.995.636 TL (DSİ kaynaklarından ) olup 1997 fiyatlarıyla toplam ihale bedeli 4.129.630.451.456 TL dir.

         Keşif artışı ile birlikte işin mal oluşu 1997 fiyatlarıyla keşif artışlarıyla beraber 5.649.094.876.876.214 TL dir. Toplam harcama 75 milyon dolar olup 62 milyon doları DSİ bütçesinden ( % 83 ),13 milyon doları ( % 17) İslam Kalkınma Bankasından temin edilen krediden karşılanmıştır.

         Söz konusu dış finansmanı için hazine Müsteşarlığı ile İslam Bankası arasında 19.20 milyon dolarlık kredi anlaşması yapılmıştır. İslam Bankasından temin edilen kredi kamuoyunda bilinenin aksine HİBE DEGİLDİR ve Şanlıurfa Belediyesi tarafından Hazine Müşteşarlıgına geri ödemesi yapılmaktadır.

         2. KISIM İNŞAAT CALIŞMALARI:

         51075 metre spiral kaynaklı ( Q 500–Q 1800 ) çelik boru temini ve döşenmesi, toplam 85.000 m3 7 adet betonarme su deposu ve 4 adet pompa istasyonundan oluşan kalan işler DSİ tarafından  (İMA+AGE ) ortaklığına ihale edilmiştir. İş tamamlanmıştır. Maliyeti 20 milyon dolar olup kaynak Avrupa birliğinden temin edilen hibe kredisidir.

      C-S O N U C:

         1-Devlet Su İşleri Şanlıurfa Şehrinin içme suyu sorununu 1976 dan bu yana yaptığı çalışmalarla çözmüştür.

         2-Bu gün ülkemizde içme suyu sorunu olmayan ve gelecekte de olmayacak tek il Şanlıurfa dır.

         3-Yukarıda açıkladığım gibi bu görev DSİ ye verilmiştir. DSİ görevini yapmıştır.

         4-Bazı insanların yapılanları yok sayarak işlere sahip çıkması; mensubu olmakla gurur duyduğum DSİ ye haksızlık olmaktadır.

         5-Bu işler için İslam Kalkınma Bankasından temin edilen hibe kredisi yoktur.

         6-Hazine Müşteşarlıgı kefil olduktan sonra dış kredi bulmak çok kolaydır.

         7-Harcanan toplam para yaklaşık 100 milyon dolar olup bunun  13 milyon daları İslam Kalkınma Bankasından temin edilmiştir.

         8-Projeden önce evlerin altında mikrop deposu olan su depoları ve her evde bulunan hidrofor devre dışı kalmıştır. Bunun işlerin maliyeti sıfıra inmiştir.

         9-Tesis bittikten sonra geri ödemesi 30 yıllık bir sürede yapılmaktadır.

         10-Arıtma tesisinden projeye dahil olmayan Kara köprü Beldesine de su verilerek Şanlıurfa’nın o kesime genişlemesi olanağı yaratılmıştır.

         11-Ayrıca sistemden bazı yakın köylere de su verilmesi olanağı bulunmuştur. 

         12-Tesis Şanlıurfa Belediyesince, başarılı bir şekilde işletilmekte, Avrupa standartları üstünde içme suyu şehre verilmektedir.

         Emeği geçenlere, sebep olanlara saygılar sunuyorum.

         27.2.2009 Şanlıurfa