Ömer Elçi
16 Ekim 2009
Sadece Bozova 2 Projesindeki fıstık bahçelerinde 15 Eylül’den, Ekim sonuna kadarki (hasat) dönemde Şanlıurfa’dan, ilçelerden ve civar köylerden günde en az 4 bin işçi çalışmaktadır. Buda 150 binden fazla işçi istihdamıdır (150.000X20 TL=3 milyon TL)
Proje kapsamındaki milyonu aşkın ağaçların yıl içinde budama, aşılama, ilaçlama, belleme
Sürüm işlerinde de yine Onbinlerce insanlar çalışmaktadır. Söz konusu bu işlerin gündeliği
İse 30-35 TL
Bahçelerde çalışan mevsimsel işçiler, hal pazarı çalışanları ve oluşumdan direkt etkilenecek çiftçileri bir yana bırakın binlerce tonluk fıstık ürününün yok oluşu ve Urfa ekonomisinin milyonlarca TL kaybı söz konusu olacaktır. Ekonomik çöküntülerin toplumları geçmişte ve günde nasıl parçaladığını aklıselimler çok iyi bilir…
*
Fıstık ağacı bilgisi olanlar bir ağacın verime binmesinin en az 10-12 yılda olduğunu; 20 yılda kendini amorti etmeye başladığını, 30 yılda yetiştiricisine kazanım oluşturmaya başladığın bilirler…
Sulama kapsamında ise 50, 100, 150 yaşından büyük ağaçlar mevcuttur ve yağış yetersizliği, sulayamama nedeniyle bahçelerde kuruma hızlanmıştır.
Bozova 2de fıstık değil de tahıl vb üretim yapılmış olsaydı ve 2020 yılında sulama projesi gerçekleşmiş olsa da olabilirdi ama vurguladığım gibi yüzyıllık bahçeler kuruyacak…
Urfa ekonomisi ve haliyle Türkiye ekonomisi etkilenecektir; Türkiye dışarıdan fıstık ithalatına yönelebilecektir. Baklava, çikolata, dondurma, tatlılarda vs fıstık kullanılmakta ve Gaziantep tüm dünyaya söz konusu ürünleri ihraç etmektedir. Gaziantep Birecik barajından temin edilecek suyu değerlendirip, sulama projesinin inşaatını hızla sürdürmektedir
Kuruyan her ağacın çığlığını söz ve yetki sahibi olanlar duymasa da; kuruyan fıstık ağacının en yakınındaki diğer kurumakta olan fıstık ağacı muhakkak ki duyacaktır…
*
İran ve ABD fıstık bahçelerini suluyor. İran, ABD ve İtalya dünya birinciliği için mücadele ederken, Türkiye küresel ısınma ile yok olabilecek fıstık bahçelerinin de sulanması gerektiği bilincinden çok uzak…
Fıstık ağacının yıllık su ihtiyacı 750- 800 mm olmasına rağmen, Güneydoğu Anadolu’nun yağışı 250-550 mm arasındadır.
Şanlıurfa ve Gaziantep Türkiye fıstık üretiminin % 95’ini karşılıyor.
1997 yılı verileriyle Şanlıurfa’da 38.940 ton, Gaziantep’te ise 18.399 ton fıstık üretimi yapılmış.
*
Sulamanın gelmesi gereken alanlardaki bahçelerin yüzde 5i bahçe sahiplerinin açtırdığı artezyen kuyularından veya traktörler bağlanan tankerlerle sulanabilmektedir. Kendi bahçelerimizde sulanmaktadır, kuruma trendine girmiş bahçelere ilgi göstermemek yaşamla bağdaşmaz..Peki Sulanamayanlarda ise kurumalar başlamıştır. Yağmur piyangosu (kış-ilkbahar) vuran yerlerin haricindeki yerleri şimdiki budama döneminde sayınların görmesinde yarar vardır…
Fıstık bahçeleri kış aylarında ve ilkbaharın ilk aylarında sulandığında kuruma olmadığı gözlemlendiğinden; (deneme yapılmıştır) fıstık bahçelerinin Aralık başı, Nisan sonu dönemlerinde su verilmesi en doğrusudur. 800 su verilen topraktaki fıstık ağaçlarının kuvvetli sürgün ve her yıl ürün verdiğinin de bilinmesinde yarar vardır. Yağışların yetersizliği ve yer altı sularlının çok derinlere inmesi nedeniyle Türkiye’de iki yılda bir ürün alınabilmektedir.
Fıstık bahçelerinin olduğu havzalara söz konusu aylarda ve damlama sistemi ile su verilmesi durumunda GAP sulamalarında da etkilenme olmaz. Çiftçilerin çoğunluğu yaz dönemi sulamalarında fıstığın ağaçtayken kavlaklaştığını ve ürün kaybını bildiklerinden; bilmeyenlerde öğreneceklerinden kış dönemi sulaması Harran, Suruç, Mardin vb yerlerin sulamalarını etkilemeyeceğini ilgillerin bilmesinde ayrıca yarar vardır…
Bu yıl ki kuraklık nedeniyle toptancı haline kaç ton fıstık geldiğini Tarım İl, DSİ, GAP idaresi, Ziraat Dairesi ve Çiftçi Odaları biliyor mu?
Önümüzdeki yılda kuraklık nedeniyle yine fıstık rekoltesinde çok büyük düşüş olacağı da biliniyor mu?
Veriler ve gerçekler ortada. Susuzluktan dolayı kuruyacak her ağacın vebali projeyi savsaklayanların olabilecektir…
Görüşlerinize Sayın Bakan, Sayın Valim ve görüşlerine başvurulacak sayınlarım…