Günlük
yaşantımızda her gün, her an bir çok olumlu-olumsuz olayla karşılaşır, bunların
çözümünde ATASÖZLERİ ve DEYİMLER’den yararlanır, olayları çözmeye çalışırız.

Çünkü
atasözleri ve deyimler büyük tecrübelerin eleğinden geçmiş, süzgecinden
süzülmüş, imbiğinden dökülmüş sözlerdir.

Peki
Atasözü nedir?

‘Halk
içinden çıkan bir öğüdü, sağduyusal bir gerçekliliği ya da deneyime dayalı bir
gözlemi dile getiren ve halkın ortak kullanımına giren kısa özlü söz’ demektir
(1)

Atasözlerine
eskiden (Hikmet-ül avâm) da denilirdi.

Her
konuda yüzlerce, binlerce atasözü vardır, bunlardan bazılarını şöyle
sıralayabiliriz;

–
Acı patlıcanı kırağı çalmaz;

Çile
çekmiş, yaşam deneyleri artmış kişiler kötülüklerden kolay kolay etkilenmez.

Ağacın
kurdu içinde olur;

Her
varlığı çökertecek öğeler, gene kendi içinde bulunur.

–
At ölür meydan kalır, yiğit ölür şan kalır;

İnsan
iyi işler yapmalı. İyi bir ad bırakmalıdır.

-Boğaz
dokuz boğumdur;

Bir
sözü söylemeden önce iyice düşünmek gerekir.

-Cahilin
dostluğundan, alimin düşmanlığı yeğdir;

Kötüde
olsa bilgili kişi, bilmeyenden daha iyidir.

-Nerde
birlik, orda dirlik;

Aralarında
birlik-beraberlik olan kişiler, rahat ve huzur içinde oldukları gibi, işlerinde
de başarı kazanırlar.

-Son
pişmanlık fayda vermez;

Atılan
her adımın sonucunu iyi hesaplamak ve ona göre hareket etmek gerekir. Sonradan
ne yapılırsa yapılsın yararı olmaz.

-Yumuşak
(Yavaş) atın tekmesi pek olur.

Yumuşak
huylu kimseler, kızdıkları zaman beklenmeyecek kadar sert tepki gösterirler.

 

DEYİM:

‘En
az iki kelimeden oluşan ve kelimelerin gerçek anlamlarından farklı bir anlam
ifade eden kalıplaşmış söz’ demektir. (2) Deyim, durum-kavram bildirir. Mecazi
anlam vardır. Deyimlerde kesin hüküm, öğüt, yol göstericilik yoktur.

Örnek:

-Karnı
zil çalmak (Çok acıkmak)

-Mercimeği
fırına vermek (Kadın ve erkeğin birbirine sevdalanması)

-Yüreğim
ağzıma geldi (Çok korktum)

 

Bunlara
benzer atasözleri ve deyimler kültür değerlerimiz olarak halkımızın belleğinde
zengin hazineler olarak yer yapmıştır.

Deyimlerle
Atasözlerinin benzer tarafları;

–
Her ikisinde de kelimelerde mecaz, istiare, kinaye vardır.

-Kelime
dizilişleri değiştirilemez.

-Biçim
yönünden birbirlerine benzerler.

Netice
olarak atasözleri ve deyimler ile meramımızı daha iyi ve pekiştirerek anlatır,
insanları ikna eder ve olaylara güzel ve anlamlı çözümler buluruz.

 

Atasözleri
Kaynak:(1)  Büyük Larousse

 

Deyim
Kaynak: (2) Dictionnaire Larousse