Remzi Mızrah
3 Ağustos 2014
Coğrafi adlandırma; bir coğrafi objeyi (dağ, vadi, şehir vb.), bir bölgeyi diğerlerinden ayırmak için yapılan, belli bir etimoloji ve fonetik içeren bildirimlerdir. Coğrafi isimler veya coğrafi adlandırma faaliyeti geniş bir zaman dilimi içinde ortaya çıkar ve yüzyıllar boyunca yaşar. Bir coğrafi birime verilen isimler, o bölgede daha sonra yaşayacak olan kültürlerden etkilenir kısmen veya tamamen değişikliği uğrayarak bugüne kadar gelirler. Bir coğrafi bölge ismi ne kadar çok değişikliğe uğramışsa bu, aynı zamanda o bölgede birçok kültürün yaşamış olmasının da göstergesidir.
Coğrafi isimlendirmenin tarihsel araştırmalarda önem arz etmesi ve bol veri içermesi nedeniyle, Urfa’yla ilgili yapılmış hemen hemen her konudaki araştırma ve inceleme yazılarında isimlerin yer aldığı bir bölüm mutlaka bulunmaktadır. Makaleyi veya çalışmayı yapan kişi ileri sürdüğü fikirleri kuvvetlendirmek için isimleri referans olarak göstermiş ve çalışmasında az veya çok olarak yer vermiştir.
Birçok kültüre kaynaklık etmiş, birçoğunun da geçiş ve gelişme noktasında yer almış olan Urfa şehri tarih boyunca aldığı isimler açısından da zengindir. Önemli birer veri kaynağı olan Urfa isimlerinin bir kısmı unutulmuş bir kısmı değişikliğe uğramış, bir kısmı da hiç bozulmadan bu güne kadar gelebilmiştir. Çeşitli uygarlıklar tarafından kullanılan urfa isimlerinin çeşitliliği ve farklılıkları bu coğrafyada yaşayan kültürlerin ne kadar çok olduğunu kanıtlayan önemli verilerdir. Çeşitli dönemlerde değişik kültürler tarafından kullanılan Urfa ve ilçelerinin isimleri şunlar olmuştur.
URFA: Antiokheia Epi Kalliroi/ Kallirue, Edes, Edessa, Edyssa, Reha, Ruha, El-Ruha, Er-Ruha Roha, Rohas, Ruhua, Roais, Rothasia, Ru’ua, Orhai, Urhay ,Orha ,Orfe ,Urhi ,Ursu ,Urussa, Urschu, Urcastum, Ur-Keldani, Rhages, Rachab, Osrhoene ,Osroene ,Orroene ,Orroes, Orroe, Orchoe, Orroei, Orroenoi, Orhoen, Orrhos, Orrpei, Erech, Arach, Callihoe Antioch, Khurri, Hurri, Diyar-I Mudar, Khanigalbet,Yetesya, Callirrhoen, Justinopolis, , Hur Memleketleri,Beth Urhaye, Hate ülkesi..
AKÇAKALE: Tel Ebyad, Tell-All Abyaz,
BİRECİK: Apame ,Apamea, Apamea Zeugma, Beer, Bira, Bire, Bireh, Birsa, Biria, Birtha, Birta, Birt, Bir, Bi’rül Fırat, Biret’ül Fırat,El Bire ,Kal’ei Beyza, Kal’ei Beyda, Kal’at Al Muzik , Bridgek ,Kar-şulmanu-Aşarid, Claidipolis, Baracık , Belecik, Makedonopolis.
BOZOVA: Asuraniau, Tormenapa, Tel-Hüvek, Yaylak, Bozabad, Bozkent, Hüvek, Hübek.
CEYLANPINAR: Waşşuganni, Res Ül Ayn, Ras El Ayn, Riş’eyna, Reş’ayna, Resaina, Resain, Rhesaina, Ayn El-Varda, Funduk El Ras, Theodosiupolis, Ayn Ül Verde, Ayn-i Varde.
HALFETİ: şitamrat, Urima, Kal’a Rhomeyta, Hesna Dhe Romaye, Kal’at-Ül Rum, Ekamia, Romaion Koyla, Kal’at-Ül Müslimin, Urumgala, Hromkley, Klayhoromakan, Hromgla, Kala-ı Rum, Dar-ı Rum.
HARRAN:Haran, Ha-Ra-An-Ki, Ha-Ra-Na, Ha-Ra-An,Ha-ar-ra-nimki , Ha-ra-nimki ,Harranumm ,URU.SA.KASKAL, KURURUhar-ra-na-az, KURURUhar-ra-na , KASKAL, KASKAL-AJA, URU KASKALki ,Hellenopolis, ı-Na-Haar-An, ı-Ha-Na-Na/An, Uru-Ki-Kaskal Al- Harran, Aran, Harranu, Karrai, Kara, Karras, Karrais, ,Arran, Karrhai, Kharran, Carhae, Carhai, Caruhae, Charrae, Carris, Carrhae, Carya, Charras, Harranva, Altınbaşak.
HİLVAN: Karacurun.
SİVEREK: Süverek, As Suvayda, Sevaverak, Severak, Sebaberak, Sevavorah, Surk, Serrek, Sibabarka, Sıklıs, Senn, Severags, Kankalesi, Samkat, Sabukt, Süveyda, Suveria.
SURUÇ:Anthemusia, Batna, Batnae, Batnai, Batnan, Saruç, Seruc, Seruç Seruğ, Sıruç, Sororgia, Surucek, Tepartip,
VİRANŞEHİR:Tela, Tila, Tilli, Tella, Tılmuz, Thelmuzen, Tel Muzin, Tell Mevzen, Tell Mavzlass, Tella De Mavzelat, Gedbel Heder, Medinet’ül Hadra, Maximilanopolis, Konstantina, Constantia, Örenşehir, Antoninopolis, Müvezzer.