Son günlerde Şanlıurfa’da; Şanlıurfa Valiliği Merkez İlçe Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından ihaleye çıkılan ihalelerde dosya bedelinin yüksek tutulduğu ve sırf sebeple katılımın düşük olduğu konusunda şikâyetler olmaktadır.

Konu ile ilgili olarak son olarak İzmir Bayındırlık Müdür Yardımcısı görevini ifa ederken emekli olan; hemşerimiz Sayın Ahmet BALAMİR’le konu hakkında söyleşi yaptık.

Urfa Hizmet: Sayın BALAMİR konuyu biliyorsunuz, özellikle İzmir’deki uygulamaları da dikkate alarak konu hakkındaki görüşlerinizi rica ediyoruz.

Ahmet BALAMİR: Konuşmama öncelikle ,Şanlıurfalı hemşerilerimin ramazanlarını kutlayarak başlamak istiyorum.

Bazı İdareler;Kamu İhalelerinde, ihalelere teklif vermek isteyen isteklilerden, (ihaleye iştirak etmek isteyen gerçek veya tüzel kişilerden)ihale dokümanının satın alınmasına yönelik  ‘’İHALE  DOKÜMAN  BEDELİNİN’’ tespiti konusunda,

·     4734 Sayılı Devlet İhale Kanununun, 28. ve 5. maddelerini,

·     Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliklerinin 5. ve 26. maddelerini ve

·     Kamu İhale Genel Tebliğinin, 15.1 maddesini ihlal etmektedirler.

Şöyle ki:

‘’A-)4734 sayılı kamu ihale kanunu,

İhale ve ön yeterlik dokümanının verilmesi,

 Madde 28- İhale ve ön yeterlik dokümanı idarede bedelsiz görülebilir. Ancak, ön yeterlik veya ihaleye katılmak isteyen isteklilerin bu dokümanı satın almaları zorunludur. Doküman bedeli, basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde idarelerce tespit edilir.     

Temel ilkeler

Madde 5- İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

 

B-)Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

İhale ve ön yeterlik dokümanının görülmesi ve satın alınması

‘’MADDE 26 – (1) İdare tarafından hazırlanan ve her sayfası onaylanan ön yeterlik dokümanı ile ihale dokümanı idarenin ilanda belirtilen adresi ile yayımlanmışsa resmi internet sayfasında bedelsiz olarak görülebilir. Ön yeterliğe veya ihaleye katılmak isteyenlerin bu dokümanın idarece her sayfası onaylanmış örneklerini satın almaları zorunludur. Ancak, Kurum tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde gerekli güvenlik önlemlerinin idarece alınması kaydıyla, dokümanın “compact disc (CD)” ortamına aktarılmış kopyaların satılması mümkündür.

        (2)Dokümanın, basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek bir bedelle satılması zorunlu olup, bu dokümanın satış hakkı yalnız idareye aittir. Dokümanın basım maliyetinin tespitine ilişkin belge ve bilgileri içeren bir tutanak düzenlenerek ihale işlem dosyasında muhafaza edilir. İdare, dokümanın satışına ilişkin olarak bağış, yardım veya başka her ne ad altında olursa olsun ek

bir ücret talep edemez. Doküman bedelinin idarenin bütçesi dışında vakıf, sandık, dernek, birlik gibi kuruluşların hesabına yatırılması istenemez.’’

 Temel ilkeler bölümü

‘’MADDE 4–(1) İdareler, yapacakları ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.’’

 C-) Kamu İhale Genel Tebliği

Madde 15-Dokümana ilişkin hususlar

15.1. Dokümanın basım maliyeti

4734 sayılı Kanunun 28 inci maddesinde, doküman bedelinin basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde belirleneceği açıkça belirtilmiştir. İhale Uygulama Yönetmeliklerinin “İhale İşlem Dosyası” başlıklı maddeleri uyarınca, doküman bedelinin ve dolayısıyla basım maliyetinin tespitine ilişkin bilgi ve belgeler ile dokümanın posta yoluyla satın alınması öngörülmüşse posta maliyetinin hesaplanmasına yönelik bilgi ve belgeleri içeren tutanağa ihale işlem dosyası içinde yer verilmesi gerekmektedir. Buna göre, doküman bedeli belirlenirken, basım maliyeti olarak sadece hazırlanan dokümanın basımı ve çoğaltılmasına ilişkin giderler göz önüne alınabilecektir. Bu nedenle, dokümanın basımı ve çoğaltılması sırasında gerçekleşmeyen giderler ve ilan bedeli gibi basım maliyetine ilişkin olmayan diğer giderlerin doküman bedelinin belirlenmesinde dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.

 

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin birinci paragrafında belirtildiği üzere, gerekli güvenlik önlemlerinin idarece alınması kaydıyla, dokümanın “compact disc (CD)” ortamına aktarılmış kopyaların satılması mümkündür. Birçok Kamu Kurumu ihale dokümanını (CD) ortamında satmaktadır. Bir ihalenin (CD) ortamındaki doküman bedeli en fazla 20 TL ‘dir

Projelerin ozaliti çekilmiş olsa dahi, ihale doküman bedeli 250 TL’yi geçmez.

Birçok idare bu yasal hükümler çerçevesinde ihale dokümanlarının basım maliyetini tespit ederek, ihalelerini yapmaktadırlar.

Bazı İdareler ise; ihale dokümanının tespiti ile ilgili yasa hükümlerini hiçe sayarak, rekabeti engelleyecek derecede, doküman basım maliyetinin kat kat üstünde fiyatlarla ihale dokümanını satmaktadırlar.  

Bu maddelere aykırılığı yapan İdarelerin Başında Toplu Konut İdaresini ( TOKİ ) sayabiliriz.

TOKİ İhale Dokümanlarını, bir top kağıttan mamul bir Cilt şartname + avan proje yüklü compact disci (CD) ihale konusu yapım işinin büyüklüğüne göre, 1000, 1500, 2000 ve 2500 TL gibi astronomik fiyatlarla satmaktadır.

TOKİ doküman bedelini bu şekilde tespit etmekle ilgili yasa hükümlerini çiğnemektedir.                 

 Yüksek fiyatlarla ihale dokümanı satan başka İdareler de mevcuttur.            

 ÖRNEK-1

1-Şanlıurfa Valiliği Merkez İlçe Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından ihaleye çıkılan;

16 Derslikli okul için:3000 TL,

18 Derslikli okul için:1500 TL,

 8 Derslikli okul için:1000 TL, Dosya doküman bedeli almaktadır.

 ÖRNEK-2

Mardin ili Kızıltepe İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği, 50 gün süreli Fırat İlköğretim Okulu genel Onarım işinin ihale dokümanını 1000 TL bedelle satışa çıkarmıştır.

ÖRNEK-3

 Mardin ili Mazıdağı ilçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği, 4 derslikli Bilge İ.Ö.Okulu yapım işinin ihale doküman bedelini 8000 TL bedelle satışa çıkarmıştı.

 Bu örnekleri çoğaltabiliriz.

Oysaki: 

Köylere Hizmet Götürme Birliği İhale Yönetmeliğinin,

İhale dokümanının verilmesi ile ilgili 25.maddesinde:

‘’Madde 25 – (1) Birlik başkanının kararı ile ihaleye katılmak isteyen isteklilere ihale dokümanı bedelsiz verilir.’’Denilmektedir.

 Varsayalım ihale doküman bedeli alındı. İhale doküman bedeli alınsa dahi, doküman basım bedelinden fazlası alınamaz. Ben demiyorum. Yasa bunu emretmektedir.

 Şanlıurfa Valiliği Merkez İlçe Köylere Hizmet Birliği ile Kızıltepe ve Mazıdağı Kaymakamlıkları Köylere Hizmet Götürme Birlikleri, ihaleye çıkılan bu okulların ihale doküman bedelini, Köylere Hizmet Götürme Birlikleri İhale Yönetmeliğinin hangi maddesine göre tespit etmişlerdir?

 Bu Birlikler, bu uygulama ile kendi yönetmeliklerinin 5.maddesin de belirtilen,

‘’Madde 5 –(1)Birlikler, bu Yönetmeliğe göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.’’Hükümlerini çiğnemektedirler.

    Kamu ihalelerin de, temel esas, saydamlık, rekabet ve eşit muameleyi sağlamaktır.

 Türkiye geneline baktığımızda, yukarıda belirtilen ihale doküman bedelinin tespiti ile ilgili yasa hükümlerinin, daha çok Doğu ve Güney doğu Anadolu bölgelerinde ki, İl ve İlçe Köylere Hizmet Birliklerinde, ihlal edildiğine şahit oluyoruz. (Örnek-1, Örnek-2, Örnek-3)

     Kamu İhale Yasasının yukarıda belirtilen maddesi ile ihaleye iştirak etmek isteyen yüklenicilerden talep edilen, ‘’ihale dokümanı bedelidir.’’ şartname bedeli değildir. Bu iki hususu birbirine karıştırmamak gerekir. İhale doküman bedeli de basım maliyetini geçemez. Bu da 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 28. maddesi hükmü olup, Kamu İhale Genel Tebliğinin, “dokümanın basım maliyeti” başlıklı 15.1 maddesinde de, fasih bir şekilde anlatılmıştır.

      İhale dokümanlarının satılması bedelinin astronomik olarak belirlenmesi, bu tür ihalelere iştirak edecek istekli sayısını azaltır. Bu da ihalede rekabet ilkesinin ihlal edildiği anlamını taşır. Rekabet ilkesini ihlal etmek, ihaleye fesat karıştırmak ile eşdeğerdir.     

 Bu İdareler, farkında olmadan suç işlemektedirler. İhale doküman bedeli yüksek konulduğu için, birçok istekli ihalelere iştirak edemiyor.

  Yasa hükümlerini ihlal eden idarelerin,  Kamu İhale Yasasına, yönetmelik hükümlerine ve Kamu İhale Genel Tebliğine uymaları gerektiği bir zorunluluktur. Aksi ilgili yasa hükümlerini ihlal etmektir.

Sonuç Olarak:

Belirtmeye çalıştığım, Kamu İhale Kanunu, Yönetmelik ve Kamu İhale Genel Tebliği hükümlerinden özetle,

İhale doküman bedeli, basım maliyetini aşmayacak,

İhale dokümanı rekabeti engelleyecek bir bedelle satılmayacak,

İhale dokumanı bedeli belirlenirken, basım maliyeti olarak sadece hazırlanan dokümanın basımı ve çoğaltılmasına ilişkin giderler göz önüne alınabilecektir. Bu nedenle, dokümanın basımı ve çoğaltılması sırasında gerçekleşmeyen giderler ve ilan bedeli gibi basım maliyetine ilişkin olmayan diğer giderlerin doküman bedelinin belirlenmesinde dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.

 

Urfa Hizmet: Teşekkürler. Umarız bu açıklamalarınız üzerine,Şanlıurfa  Valisi Sayın Nuri OKUTAN tarafından gereği yapılarak, Şanlıurfalı müteahhitlerin  sıkıntısı giderilir.