Bildiğiniz gibi 1914 yılında Alman İmparatoru İkinci Vilhem’in, Osmanlı Devleti Başkomutan Vekili olan Enver Paşayı ikna etmesi ve armadasına Türk bayrağı çekmiş iki Alman savaş gemisinin, Çarlık Rusya’ya ait Sivastopol kentini bombalaması sonucu istemiye istemiye Birinci Dünya Savaşına katıldık.

Bu Cihan harbinde yedi cephede savaştık. Genel manada yenilmedik ama insan ve ekonomik zayiatımız çok büyük oldu.

Nihayet 1918 yılında müttefiklerimiz yenildiği için biz de mağlup olmuş sayıldık. Bu nedenle; 30 Ekim 1918 tarihinde, itilaf devletleri ile Mondoros Ateşkes Anlaşması imzalamak zorunda kaldık. Bu anlaşmaların yedinci maddesi, galip devletlere dolaylı ve yoruma a-çık bir hak tanıyordu.

Bu maddenin vahametini gören Osmanlı Türk aydınları, ülkenin çeşitli bahaneler ileri sürerek itilaf devletlerince işgal edileceğini biliyorlardı.

Bu nedenle; vatansever aydınlar ve halk, mütarekenin hemen ardından ülkenin bir çok yerinde Müdafa-yi hukuk cemiyetleri kurdular.

Bu kahraman aydınların başında Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları öncü ve önder oldular. Bu manada; cemiyet kuran ilk illerden biri de Urfa’dır, 30 Ekim 1918 tarihinde Mondoros’ta itilaf devletleri ile ateşkes imzalandığı günlerde Urfa Mutasarrıfı Nusret beydir.

Bilindiği gibi; Nusret bey, 14 Haziran 1917 tarihinde, Mustafa Kemal paşanın önerisi üzerine Bayburt’tan Urfa’yı Mutasarrıf olarak atanmıştı.

Mustafa Kemal Paşa hazretleri ile Mutasarrıf Nusret beyin aydınlık yüzleri ve yurtseverlikleri bu iki kahraman zatın birbirlerine itimat, teveccüh etmelerine neden olmuştur.

Nitekim; Nusret bey mütarekeden hemen sonra Atatürk’ün talimatı ile Urfa’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulmasını sağlamış ve olası işgale karşı Kuvai-i Milliye hareketinin altyapısını Urfa aydınları ve yurtseverleri ile birlikte hazırlamıştı.

Urfa 24 Mart 1919 tarihinde İngilizler tarafından işgal edildiğinde Nusret bey ve Urfalılar direnişin alt yapısı için hazırlık içerisindeydiler.

Demem o ki, Mustafa Kemal paşa ve dava arkadaşlarının 19 Mayıs 1919’da Samsun’da yaktıkları Kurtuluş meşalesinin ışığında Urfa da, kendi kurtuluşunu gerçekleştirmiştir.

Urfa’nın Düşman İşgali ve Kurtuluşunun kronolojik tarihi sıralaması kısaca şöyledir:

24 Mart 1919 tarihinde İngilizler Urfa’yı işgal ettiler. Urfa’ya geçici olarak geldikleri imajı ile halkın tepkisini azaltmaya çalıştılar. Bu işgal, 7 ay 6 gün sürdü. Sonra, 30 Ekim 1919 tarihinde Fransızlar Urfa’yı işgal ettiler.

Fransızlar İngilizlerin aksine, şehirde kalıcı olduklarını ispat için, mevcut idarenin işlerine karışmaya başladılar. Cezaevindeki Ermenileri serbest bıraktılar. Postahaneyi işgal ettiler. Şehrin giriş çıkışlarını kontrol altına aldılar. Resmi dairelere Fransız bayrağı çektiler, daha çok şımarık ve çirkin hareketlere tevessül ettiler.

Bu durum halkın galeyanına mucip oldu. Protestolar başladı, Mustafa Kemal Paşanın lideri olduğu heyeti temsileyeye telgraf çektiler.

Bu manada; Mustafa Kemal Paşa’nın Urfa kurtuluşundaki yönlendirici emir ve talimatları çok önemlidir. Bu yönlendirme ve çok boyutlu yardımlarla, Urfa’nın kahraman halkı kurtuluş destanını gerçekleştirmişlerdir.

Bu nedenle; Urfalıların büyük öndere sonsuz minnet ve şükran borcu vardır.

Urfa’nın kurtuluşu 7-8-9 Şubat tarihlerinde halk hareketi ile başladı. 11 Nisan 1920 tarihinde de nihai bir zaferle sonuçlandı.

Önemli çatışmaların olduğu bazı yerler ise şunlardır;

Fransızların karargahı olan ve bugün Kurtuluş Müzesi olarak faaliyete geçen Mahmut Nedim Konağı taarruzu, sarı mağara çatışmaları, şebeke olayı, Külaplı tepesi, Karalökün bağı ve Bediüzzaman karakolu çatışmalarıdır.

Cenabı Allah (cc) Aziz Vatanımızı ve güzel Urfamızı bir daha düşman işgaline maruz bırakmasın.

Bu vesile ile canlarını vatanları için seve seve feda eden aziz şehitlerimizi ve şimdi hemen hemen tamamı ebedi hayata intikal etmiş olan kahraman gazilerimizi bir kere daha minnet ve şükranla anıyor, tümünün yerinin cennet olmasını cenabı haktan niyaz ederim.

Bildiğiniz gibi 1914 yılında Alman İmparatoru İkinci Vilhem’in, Osmanlı Devleti Başkomutan Vekili olan Enver Paşayı ikna etmesi ve armadasına Türk bayrağı çekmiş iki Alman savaş gemisinin, Çarlık Rusya’ya ait Sivastopol kentini bombalaması sonucu istemiye istemiye Birinci Dünya Savaşına katıldık.

 

Bu Cihan harbinde yedi cephede savaştık. Genel manada yenilmedik ama insan ve ekonomik zayiatımız çok büyük oldu.

 

Nihayet 1918 yılında müttefiklerimiz yenildiği için biz de mağlup olmuş sayıldık. Bu nedenle; 30 Ekim 1918 tarihinde, itilaf devletleri ile Mondoros Ateşkes Anlaşması imzalamak zorunda kaldık. Bu anlaşmaların yedinci maddesi, galip devletlere dolaylı ve yoruma açık bir hak tanıyordu.

 

Bu maddenin vahametini gören Osmanlı Türk aydınları, ülkenin çeşitli bahaneler ileri sürerek itilaf devletlerince işgal edileceğini biliyorlardı.

 

Bu nedenle; vatansever aydınlar ve halk, mütarekenin hemen ardından ülkenin bir çok yerinde Müdafa-yi hukuk cemiyetleri kurdular.

 

Bu kahraman aydınların başında Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları öncü ve önder oldular.

 

Bu manada; cemiyet kuran ilk illerden biri de Urfa’dır, 30 Ekim 1918 tarihinde Mondoros’ta itilaf devletleri ile ateşkes imzalandığı günlerde Urfa Mutasarrıfı Nusret beydir.

 

Bilindiği gibi; Nusret bey, 14 Haziran 1917 tarihinde, Mustafa Kemal paşanın önerisi üzerine Bayburt’tan Urfa’yı Mutasarrıf  olarak atanmıştı.

Mustafa Kemal Paşa hazretleri ile Mutasarrıf Nusret beyin aydınlık yüzleri ve yurtseverlikleri bu iki kahraman zatın birbirlerine itimat,  teveccüh etmelerine neden olmuştur.

 

Nitekim; Nusret bey mütarekeden hemen sonra Atatürk’ün talimatı ile Urfa’da Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulmasını sağlamış ve olası işgale karşı Kuvai-i Milliye hareketinin altyapısını Urfa aydınları ve yurtseverleri ile birlikte hazırlamıştı.

 

Urfa 24 Mart 1919 tarihinde İngilizler tarafından işgal edildiğinde Nusret bey ve Urfalılar direnişin alt yapısı için hazırlık içerisindeydiler.

 

Demem o ki, Mustafa Kemal paşa ve dava arkadaşlarının 19 Mayıs 1919’da Samsun’da yaktıkları Kurtulus meşalesinin ışığında Urfa da, kendi kurtuluşunu gerçekleştirmiştir.

 

Urfa’nın Düşman İşgali ve Kurtuluşunun kronolojik tarihi sıralaması kısaca şöyledir:

 

24 Mart 1919 tarihinde İngilizler Urfa’yı işgal ettiler. Urfa’ya geçici olarak geldikleri imajı5 ile halkın tepkisini azaltmaya çalıştılar. Bu işgal, 7 ay 6 gün sürdü. Sonra, 30 Ekim 1919 tarihinde Fransızlar Urfa’yı işgal ettiler.

 

Fransızlar İngilizlerin aksine, şehirde kalıcı olduklarını ispat için, mevcut idarenin işlerine karışmaya başladılar. Cezaevindeki Ermenileri serbest bıraktılar. Postahaneyi işgal ettiler. Şehrin giriş çıkışlarını kontrol altına  aldılar. Resmi dairelere Fransız bayrağı çektiler, daha çok şımarık ve çirkin hareketlere tevessül ettiler.

Bu durum halkın galeyanına mucip oldu. Protestolar başladı, Mustafa Kemal Paşanın lideri olduğu heyeti temsileyeye telgraf çektiler.

Bu manada; Mustafa Kemal Paşa’nın Urfa kurtuluşundaki yönlendirici emir ve talimatları çok önemlidir. Bu yönlendirme ve çok boyutlu yardımlarla, Urfa’nın kahraman halkı kurtuluş destanını gerçekleştirmişlerdir.

 

Bu nedenle; Urfalıların büyük öndere sonsuz minnet ve şükran borcu vardır.

Urfa’nın kurtuluşu 7-8-9 Şubat tarihlerinde halk hareketi ile başladı. 11 Nisan 1920 tarihinde de nihai bir zaferle sonuçlandı.

 

Önemli çatışmaların olduğu bazı yerler ise şunlardır;

 

Fransızların karargahı olan ve bugün Kurtuluş Müzesi olarak faaliyete geçen Mahmut Nedim Konağı taarruzu, sarı mağara çatışmaları, şebeke olayı, Külaplı tepesi, Karalökün bağı ve Bediüzzaman karakolu çatışmalarıdır.

 

Bu harekete rahmetli amcam Hacı Bakır Göncü de katılmıştır. Kendisini Belediye Reisi Büyük Hacı Mustafa Hacıkamiloğlu’nun görevlendirdiğini, emrine de 100 Milis verdiğini bizzat amcamdan dinlemişimdir.  Tecrübeli bir asker olan amcam hem balkonlarda, hem de Çanakkale’de savaşmıştır.

 

Amcam, emrindeki 100 Milisle halkın can ve mal güvenliğini sağlamak amacıyla Tılfındır’dan Akarbaşı’na kadar olan bölgeyi savaş bitip kurtuluş gerçekleşinceye kadar korumuştur.

 

Cenabı Allah (cc) Aziz Vatanımızı  ve güzel Urfamızı bir daha düşman işgaline maruz bırakmasın.

 

Bu vesile ile canlarını vatanları için seve seve feda eden aziz şehitlerimizi ve şimdi hemen hemen tamamı ebedi hayata intikal etmiş olan kahraman gazilerimizi bir kere daha minnet ve şükranla anıyor, tümünün yerinin cennet olmasını cenabı haktan niyaz ederim.