Bu hadisenin bir uzun anlatımı vardır bir de kısa anlatımı.

Kısası şudur: Tebaanın bir kısmı emperyalist güçlerin gazına gelip
ayrılıkçılık yapmıştır.

Buna kızan Osmanlı hükümeti bölgede tehcir kararı almıştır.

Günün şartlarına göre tehcir (göç) zor koşullar altında gerçekleşmiştir.

Sürgünler, çoluk çocuk muhtelif şekillerde kırılmış ve kıyıma
uğramıştır.

Bu kırılma hastalık ve açlık sebebiyledir.

Kıyım ise Osmanlı askeri tarafından organize bir şekilde yapılmamıştır.

Hastalık dışındaki bu ölümler, münferit olaylardır ve sürgünlerin yanlarında götürdükleri altın paraları gasp etmeyi amaçlayan bölgenin eşkıyaları tarafından yapılmıştır.

Başka cephelerde de savaşmakta olan Osmanlı askerinin sürgün esnasındaki cinayet olaylarını önleyecek sayıda ve güçte olup
olmadığı da bir tartışma konusudur.

Hal bu iken, o bölgede bu olayların cereyan ettiği esnada, ülkenin batı bölgelerinde yaşayan Ermenilerin aynı şekilde bir zulme uğramadığı göz önüne alınırsa, buna bir soykırım denemez.

Pek çok başka kelime söylenebilir; soykırım hariç.

Kaldı ki, söz konusu 1,5 milyon Ermeni sayısı, ölü sayısını değil kayıp sayısını ifade eder.

Biz Türk Ermenileri, iyi biliriz ki: Anadolu, bu olaylar esnasında veya sonrasında, Müslüman olmuş Ermenilerle doludur.

Bu kişiler, daha sonra serbest olmasına rağmen kendi dinlerine
dönmemişler ve geçmişlerini gizledikleri için kayıp hanesine yazılmışlardır.

Sözün kısası budur.

Konuşmak gerekirse biz konuşur olayların uzun hikâyesini
anlatırız.

Bu konuda bizlerden daha iyi tarihçi de olmaz.

Fransızlara gelince.

Onlara da küflü peynir yemek düşer.

Kalın sağlıcakla

Sevan İnce “

Yazı böyle bitiyor.

Ve de Ermeni olayına, çok anlamlı farklı bir boyut ortaya koyuyor.

Biraz empati yapalım şimdi.

Selçuklu Devleti’nin otoritesinin dağılmasının ardından ortaya çıkan Anadolu beyliklerinden biri de Osmanlı Beyliği’dir.

Ertuğrul Gazi’nin beyliğini kurduğu yıllarda sahip olduğu topraklar 4.800 km2 idi.

Ertuğrul Gazi’nin ölümü sırasında (1299) beyliğin sahip olduğu topraklar 5.631 km2’ye ulaşmıştır.

Bundan 400 yıl sonra; Osmanlı Devleti’nin en geniş sınırlarına ulaştığı 1699 yılında, devletin yüzölçümü, etki alanları ile birlikte 24 milyon km2‘yi buluyordu.

Güney Amerika kıtasının yüzölçümünün yaklaşık olarak 21 milyon km2 olduğu göz önünde bulundurulursa, Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarının genişliği daha iyi anlaşılacaktır.

Bu yıllarda, İslam âleminin halifesi, Osmanlı padişahı olduğu için, devletin etki alanı, hemen hemen tüm İslam dünyasını kapsıyordu.

Gerçekten o dönemlerde, üç kıta topraklarında, Osmanlı padişahları adına hutbeler okunuyordu.

Bu yönüyle düşünüldüğünde, devletin etki altında kalan topraklar, Afrika kıtasının ortalarına, Asya kıtasının en doğu ucuna kadar uzanıyordu.

1913 yılına gelindiğinde, Osmanlı Devleti’nin yüzölçümü; 180.000 km2’si Avrupa-i Osmaniye’de, 1.800.000 km2’si Asya-i Osmaniye’de, 3.000.000 km2’si Afrika-i Osmaniye’de olmak üzere, toplam 4.980.000 km2‘yi buluyordu.

Görülüyor ki, 4 milyon km2‘den ( Türkiye’nin yüzölçümünün 814.578 km2) Türkiye’nin yüzölçümünün 5 katı kadar bir toprak, 1913 ile 1923 yılları arasını kapsayan sadece 10 yıl içinde kaybedilmiştir.

Toprak kaybı demek; geride kalan mallar, mülkler, ölüm, açlık, sefalet, kan, gözyaşı ve bilinmeyene göç demektir.

Bu çok hızlı toprak kaybı devlette ve halkta yeni toprak kaybı paranoyasına sevk etmiş olabilir.

Her türlü isyana ve başkaldırıya karşı beklide aşırı bir tepki olmuştur.

Ancak yukarıdaki yazıdan da anlaşılacağı gibi halk arasında sorun yoktur.

Tehcir sırasında yanlarına en kıymetli eşyalarını alan Ermenilerin buna göz diken eşkıyalara karşı yeterince korunamadığı anlaşılmaktadır.

Ermeniler Müslümanlar arasında ait benzer pek çok olay yaşanmıştır.

Savaş bu neresi doğru olabilir ki.

Dileğim imzalanan bu protokol barışa giden ilk adım olsun.

Peki, ne yapmak lazım? Hz. Mevlana’ya soralım o zaman.

“Sana yapılan kötülükleri ve senin yaptığın iyilikleri hemen unut, senin yaptığın kötülükleri ve sana yapılan iyilikleri sakın unutma”.

                                                                                         Hz. Mevlana

Her şey burada gizli işte.

Bir dilekle bitirelim yazımızı:

Kavgayı, bir ağacın yaprağına yazmak isterdim Sonbahar gelsin yapraklarla kurusun diye.

Öfkeyi, bir bulutun üstüne yazmak isterdim Yağmur yağsın bulutlar yok olsun diye.

Nefreti, karların üstüne yazmak isterdim Güneş açsın karlar erisin diye.

Ve Sevgi ile dostluğu; Yeni doğmuş tüm bebeklerin yüreğine yazmak isterdim Onlar büyüsün ve dünyayı sarsın diye.

Saygılarımla.