Dünkü makalemde Ahilik felsefesini dilim döndüğünce anlatmaya çalışmıştım. Bugün ise Ahilik ve ona bağlı meslek gruplarını bildiğim kadarıyla anlatacağım.

Adını Arapça “Kardeşim” anlamına gelen “Ahi” veya “cömert” anlamına gelen Türkçe “Akı” sözcüğünden alan Anadolu Selçukluları ve Osmanlı Devletinin kuruluş döneminde yaygınlık kazanan esnaf ve zanaatkârlar örgütünün temeli Moğol istilasından kaçan Horasanlı esnaf ve zanaatçılar arasında bulunan “Baba” İlyas tarafından atılmıştır.

Ahiliği 13. yüzyılda ilk kez kurum haline getiren ise Ahi Evran’dır. İran’ın Hoy kasabasında 1169 tarihinde bir Türk ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Ahi Evran, 1 Nisan 1261 tarihinde Kırşehir’de vefat etmiştir. Asıl adı (Ahmet el-Hoyidira’dır)

Tahsilini Azerbaycan’da ve Horasan’da, büyük Türk ve İslâm düşünürü Ahmet Yesevi’nin talebelerinden alan, bilahare de Evhaddedin Kirmânı ile tanışan ahi evran bir çok konuda eser yazmış büyük Türk alimi ve zenaatkârıdır. Vasıflı insan yetiştirerek, üreterek, alın teriyle helal kazanç en büyük idealidir.

Bazı tarihçilerin belirttiklerinin aksine; ahiliğin, ilke, kural ve törenleri ile gerek Bizans kültürü ve gerekse Abbasi halifesi Nasıruddin’in kurduğu feta teşkilatı ile bir bağı saptanamamıştır.  Ancak var olan değerlerin uygun olanları da reddedilmemiştir.

Tamamen Türk İslâm kültürünün sentezi olan Ahilik ve Bacuyun (Kadınların Ahi örgütü) teşkilatları, Anadoluyu bin yıldır yurt edinmiş, ulusumuzun ve toplum yapımızın omurgasını teşkil etmiş ve hak ettiği saygınlığı her zaman görmüştür.

Ahilik; topluma vasıflı insan yetiştirmek için kurulmuştur. Kazançta belirli topluluklar biçiminde ortaklık, alım-satım işlerinde birlikte hareket, özellikle kalitede standartlaşma temel ilkedir.

Ahiler bozuk ve çürük mal satmaz, aksine davrananlar meslekten dışlanırlardı. Aralarındaki öz denetim, fiyatların konulan narhın dışında gelişmesini önlerdi.

Esasen ahilik ahlakının dört temel prensibi vardı.  Bunları;

1-Kuvvetli ve galip durumdayken af etmek,

2- Hiddetliyken sakin davranmak,

3- Dost olmayana bile iyilik yapmak,

4- Kendisi muhtaçken bile başkasına yardım etmek olarak sayabiliriz.

Ahilik teşkilatına münkir ve münafık olduğu belirlenenlerle falcılar, münnecimler haram edilmiş olan içki içenler, gereksiz yere hayvan öldürenler ve süfli işlerle iştigal eden kimseler alınmazdı.

Ahi teşkilatlarının meslek grubuna göre bilinen ve inanılan pirlerini aşağıya çıkarmayı vazife bildim. Eksiklerim varsa af ola..

 

Debbağlar: Ahi Evran, Berberler: Hz.Salman Frisi, Terziler: İbris Paygamber, Ayakkabıcılar: Ekber Yemeni, Nalbantlar: Ebulkasım Leyhan, Kasaplar: Kasap Cömert, Sarraçlar: Ebul Nasır Haşimi, Bakkallar: Hadi ibni Lebbaş, Kuyumcular: İmam Yusuf, Kürkçüler: Hz.Salih Peygamber, Kahveciler: İmam Hasan Şeyh, Kazancı ve Kalaycılar: Nasır İbni Abdullah, Saatçılar: Hz.Yusuf Peygamber, Fırıncılar: Ebu Habibi Muhittin, Şekerciler: Hasan Basri, Zahireciler: İmam Muhammet Gazelli, Değirmenciler: Hz.Davut Ebu Zeyd Müslüm, Marangozlar: Hz. Habib Neccar, Aşçılar: Muhammed İbni Babari, Cerrahlar: Hz.Lokman Ebu Ubeyid İbni Cerrah, Silahtarlar: Hz.Ali ibni Ebu Talip, Çarıkçılar: Hz.Abdulgaffar Fahher, Demirciler: Hz.Davut ve Ebu Zeyl İbni Müslüm…

Bu yıl 17-22 Eylül tarihleri arasında kutlanan Ahilik haftasında emeği geçenlerden Allah razı olsun.

 Dürüst ve şeffaf bir toplumda; lütufta geride, kahırda önde olan dostlarınızın çok olması dileğiyle kalın sağlıcakla.