Folklor Araştırmacısı/Yazar Abuzer Akbıyık, Şanlıurfa Valisi Hasan Şıldak’ın ‘Şanlıurfa Somut Olmayan Kültürel Mirası’nı kayıt altına alarak çok önemli bir işi başardığını ve yılların hayalini gerçeğe dönüştürdüğünü vurguladı.
Halk kültürüne gönül vermiş biri olarak; projeyi başlatan, takip eden ve kaynağı temin eden Vali Şıldak’a teşekkür eden Akbıyık, ”Bu nasip işidir. Eser bırakmak her yöneticiye nasip olmaz. Urfa’ya önemli bir yazılı eser bırakmıştır, Projeye onay veren kişi olarak, bu eser yıllarca onun ismi ile anılacaktır.” ifadelerini kullandı.
Saray, Kale, Han, Çeşme, Cami, Kervansaray, Taş veya Ahşap yapılı evler, tarihi kalıntılar, anıtlar, ilmi eserler gibi somut varlıklar, kültürel miras olarak bilinirken “Somut olmayan kültürel miras” kavramının Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu olan UNESCO tarafından literatürümüze girdiğini aktaran Akbıyık, ‘Şanlıurfa Somut Olmayan Kültürel Miras’ kavramı ve organize edilen program hakkında şu yorumu yaptı:
”Somut olmayan kültürel miras; toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araç ve gereçler ile kültürel mekanlar olarak tarif edilmektedir.
Şanlıurfa 12 yıllık dünyanın en eski şehri olup pek çok medeniyete beşiklik etmiş. Geçişten gelen pek çok kültürel değer halen varlığını korumakta ve yaşamaktadır. “Folklor” veya “Halk Kültürü” olarak adlandırabileceğimiz, Halk Müziği, Halk Oyunları, Çalgılar, Türkü Hikayeleri, Hoyrat ve Maniler, Halk Mimarisi, Halk Hekimliği, Sıra Gecesi, Asbap Gecesi, Dağ Yatısı, Harafene, Masallar/Heketler, Efsaneler, Fıkralar, Dualar, Beddualar, Ninniler, Tekerlemeler, Ata sözleri, Deyimler, Düğün, Nişan, Kına Gecesi, Süpha, Yemekler, Giyim, Kuşam, Takılar, Misafirperverlik, Komşuluk, Asker Uğurlama, Karşılama, Çocuk Oyunları, El sanatları, Gelenek ve Görenekler gibi kültürel mirasımızı araştırmak, tespit etmek, yazmak, fotoğraflamak, video olarak kaydetmek, makale ve kitap halinde yayınlayarak gelecek nesillere aktarmak, Urfa’yı seven bir kültür adamı olarak yıllardan beri yapmaya çalıştığımız gönüllü faaliyetlerdir.
Şanlıurfa’da Türkler, Kürtler, Araplar yaşamaktadır. Geçmişte bu şehirde Süryaniler, Ermeniler, Yahudiler de yaşamıştır. Bu nedenle çok zengin bir kültürel miras vardır. Şanlıurfa’da Somut ve Somut olmayan kültürel mirasın farkına varan bazı valiler bu değerlere sahip çıkmış, koruma altına almıştır. Örnek olarak Vali Ziyaettin Akbulut Şanlıurfa İli Kültür Eğitim Sanat ve Araştırma Vakfını kurmuş, Vali Yardımcısı Hasan Duruer ile birlikte pek çok tarihi yapıya ve Urfa evlerine sahip çıkmış ve pek çok kültürel yayın ve faaliyeti gerçekleştirmiştir. Sonra Vali Muzaffer Dilek de hakeza pek çok kültürel çalışma yaparak iz bırakmıştır. Şimdiki Valimiz Hasan Şıldak da Şanlıurfa kültürüne hizmet eden valiler kervanına katılarak güzel projeler hayata geçirmektedir.
Gerçekleştirilen projelerden biri de Şanlıurfa Somut Olmayan Kültürel Miras Araştırmaları Kitabı ve bilgilerin yer aldığı www.urfakulturatlasi.com.tr isimli web sitesi ve belgesel çalışmalarıdır.
Şanlıurfa Somut Olamayan Kültürel Miras konusundaki yazıların yer aldığı 2 ciltlik kitap çok kapsamlı bir çalışmadır. Ben de yazılarımla katkı sunmaya çalıştım. Kitapta, Şanlıurfa halk kültürü ile ilgili merak edilen her konu yer almaktadır.
“Şanlıurfa Somut Olmayan Kültürel Miras Araştırmaları” Kitabı 1.240 sayfa olup 10 farklı üniversiteden akademisyenler ve yerel araştırmacılar yer almıştır. Kitapta, Şanlıurfa halk kültürü ile ilgili gönüllülük esasıyla 59 yazarın hazırladığı, 88 konu başlığından oluşan yazılar yer almaktadır.
Kitapta; Şanlıurfa’da Sözlü Gelenekler ve Anlatımlar, Şanlıurfa’da Müzik ve Gösteri Sanatları, Toplumsal Uygulamalar, Ritüeller ve Şölenler, Doğa ve Evrenle İlgili Bilgi ve Uygulamalar, Geleneksel El Sanatları, Halk Mimarisi Bölüm başlıklarıyla Şanlıurfa’nın Somut Olmayan Kültürel Mirasını kapsamlı bir şekilde ele alan yazılar yer almıştır.
Kitapta Abuzer Akbıyık olarak şahsımın ve Eşim Sevgi Akbıyık ve Arkadaşım S. Sabri Kürkçüoğlu ile birlikte yazdığımız; Şanlıurfa Halk Kültüründe Tekerlemeler, Nenni (Ninni), Aşıklık Geleneği ve Kısaslı Aşıklar, Mani ve Hoyratlar, Şanlıurfa’da Geçmişten Günümüze Müzik, Şanlıurfa Türkü Hikayeleri, Merhum Müzik İcracılar ve Kaynak Kişiler, Kadın Eğlenceleri ve Toplantılar, Şanlıurfa Sıra Gecesi, Şanlıurfa’da Ramazan Bayram ve Kandiller başlıklarıyla 10 adet araştırma yazımız yer aldı.
Somut Olmayan Kültürel Miras Araştırmaları Projesi tanıtım ve kapanış programı 22 Eylül 2025 günü Şanlıurfa GAPTAEM Konferans Salonunda gerçekleştirildi. Saat 13:30 da başlayan toplantıya katılım çok yüksek oldu. Programa Şanlıurfa Valisi Sayın Hasan Şıldak, Şanlıurfa 20. Zırhlı Tugay Komutanı Tuğgeneral Üzeyir Durmuş, Şanlıurfa Milletvekilleri Cevahir Asuman Yazmacı ve İbrahim Eyyüpoğlu, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Ahmet Aksoy, Harran Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Tahir Güllüoğlu, bürokratlar ve kültürü seven pek çok kişi katıldı.
Programda; Protokol konuşmaları, Proje ve Kitap Tanıtım Filmi, SOKÜM Müzik Bölümü Yazarlarından Müzik Dinletisi, yöresel ikramlardan sonra 2. Bölümde panelistler Prof. Dr. Yakup Çelik, Öğr. Gör. Sabri Kürkçüoğlu, Em. Edebiyat Öğrt. Adil Saraç, Prof. Dr. Halit Karatay, Doç. Dr. Ömer Kırmızı ve Prof. Dr. Mehmet Önal, Somut Olmayan Kültürel Mirası kapsamı ve önemi, Araştırma Yayın Çalışmalarını ve gelecek kuşaklara aktarımı, Akademik hayatta değerlendirilmesi, Şanlıurfa Kültürel Mirasından örnekler, Turizmde değerlendirilmesi ve SOKÜM Müzesi konularının konuşulduğu Panel yapıldı. Editör ve 59 Yazara teşekkür belgeleri verildi. Bu kapsamda Araştırmacı-Yazar Abuzer Akbıyık olarak bana ve Kaynak kişi olarak eşim Sevgi Akbıyık’a da teşekkür belgesi verildi. Aynı gün akşamı da Vali Hasan Şıldak tarafından düzenlenen yemekli toplantıda yazarlara “Şanlıurfa Somut Olmayan Kültürel Miras Araştırmaları” Kitabı hediye edildi. 2 Ciltlik kitabın dağıtımı Valilik tarafından yapılacaktır. Kitapta yer alan yazılara http://www.urfakulturatlasi.com.tr internet sitesinden ulaşabilirsiniz.
Kültürümüzün tespiti, yaşatılması ve gerecek nesillere aktarılması açısından önemli bir bilgi kaynağı. Başta Projenin yürütücüsü Öğr. Gör. Sabri Kürkçüoğlu, Prof. Dr. Yakup Çelik ve Mustafa Akgül olmak, yazıları ile destek veren akademisyen ve araştırmacılara, emeği geçen herkese sonsuz teşekkür ederim.
Yaklaşık kırk yıldan beri Şanlıurfa folkloru üzerine araştırma, derleme çalışmaları yapan bu konuda makale ve kitap yazan ben Abuzer Akbıyık ve Arkadaşım Halk Kültürü Araştırmacısı S. Sabri Kürkçüoğlu yıllar önce “Şanlıurfa Folkloru Külliyatı” ismi ile iki ciltten oluşacak kitap projesi hazırladık, gerekçesini ve içerisinde yar alacak başlıkları yazdık. Bu projeyi pek çok kurum ve kuruluşa sunduk fakat kitabın basımı konusunda bir destek bulamadık.
Fikir projesi olarak düşünmek önemli fakat daha önemlisi projeyi hayata geçirmektir. Valimiz daha önce başka illerde bu projenin benzerini yaptığından Şanlıurfa’da da yapılması yönünde çalışma başlatmış ve Somut Olmayan Kültürel mirasımızı kayıt altına alarak çok önemli bir işi başarmıştır. Bizim de yıllardır yapmaya çalıştığımız hayalimizi gerçekleştirmiştir. Halk kültürüne gönül vermiş biri olarak, Projeyi başlatan, takip eden ve kaynağı temin eden Şanlıurfa Valisi Hasan Şıldak Beyefendiye çok teşekkür ederim. Bu nasip işidir. Eser bırakmak her yöneticiye nasip olmaz. Sayın Valimiz Urfa’ya önemli bir yazılı eser bırakmıştır, Projeye onay veren kişi olarak, bu eser yıllarca onun ismi ile anılacaktır.”
