Tanal’ın Germuş kilisesi sorusuna yanıt geldi

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Şanlıurfa Milletvekili Av. Mahmut Tanal, kaderine terk edilen Germuş Kilisesi’ni geçen Eylül ayında TBMM’ye taşımış, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından yanıtlanması talebiyle soru önergesi vermişti.

Haliliye ilçesi Dağeteği Mahallesi’nin, 23 Ekim 2011 tarihli 28093 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan kararla “Turizm Merkezi” olarak kabul edilmiş olmasına rağmen, Germuş Kilisesi’nin denetimsizlik sebebiyle define arayan kişiler tarafından tahrip edildiğine dikkat çeken Tanal,  ”Tahribata karşı neden tedbir alınmamıştır? Şanlıurfa’da tarihi ve kültürel varlıkların kendi kaderine terk edilmesi, tahribata karşı korunmaması, bölgedeki kültür turizminin baltalanmasına sebebiyet vermeyecek midir? Bakanlığınız, Germuş Kilisesi’nin daha fazla tahrip edilmemesi için hangi tedbirleri alacaktır?” sorularını yöneltmiş,  dönemin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un “Germuş kilisemiz var. Kilisemizin restorasyonu için de 10 milyon lira hibe desteği sağlayacağız” sözü verdiğini anımsatmıştı.

Tanal’ın soru önergesine yanıt Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünden geldi.

Germuş Kilisesinin ,Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 28.03.2002 tarihli kararı ile 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun kapsamında korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edildiği anımsatılan cevapta, şöyle denildi:

‹Taşınmazın mülkiyeti Maliye Hazinesine ait olup Bakanlığımıza tahsisli iken Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) 10.08.2023 tarihli yazısıyla, 330 parselin ‹Kültür ve sergi mekanı olarak kullanılmak üzere› Şanlıurfa Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına iki yıl ön süreli tahsisi öngörülmüştür.

Anılan Kurulun 10.07.2012 tarihli kararı ile yapı grubu 1. grup olarak belirlenmiştir. Kurulun; 10.07.2012 tarihli kararı ile söz konusu tescilli yapıya ilişkin rölöve, retitüsyon ve restorasyon projeleri 11.12.2014 tarihli kararı ile de çevre düzenleme ve güvenlik kamerası projeleri uygun bulunmuştur.

Bakanlığımızca, kaçak define kazılarının yapıldığına ya da yapılacağına dair iletilen ihbar ve başvuruları ivedilikle kolluk birimlerine yönlendirilerek gerekli işlemler başlatılmakta, bununla birlikte Valiliklerden kültür varlıklarının bulunduğu alanlara önleyici devriye kontrollerinin yapılmasının sağlanması istenmektedir. Kültür varlıklarının bozulmasına, tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarar görmesine sebebiyet verenler hakkında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu›nun 65. ve 74’üncü maddelerine muhalefetten Bakanlığımızca suç duyurusunda bulunularak adli süreçler titizlikle takip edilmektedir.

Ayrıca Bakanlığımızca kültürel mirasımızın sürdürülebilir korunmasına, geliştirilmesine ve yaşatılarak gelecek kuşaklara aktarılmasına yönelik hiç bir ayrım gözetmeksizin tüm tescilli taşınmaz kültür varlıklarının koruma-onarım çalışmaları gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Bu kapsamda Bakanlığımıza tahsisli tescilli kültür varlığı yapıların proje ve restorasyonları, yapının bulunduğu konumunun önemi, kültürel, mimari değerleri ile yapısal bozulma dereceleri göz önünde bulundurularak etaplar halinde yıllara sari olarak ya da tek etapta yıllık yatırım programları kapsamında değerlendirilmektedir.

26 Haziran 2023 tarihinde Germuş Kilisesinde yerinde incelemelerde bulunulmuş olup, yapının hasarlı olduğu, kubbesinde çökme meydana geldiği, dış duvarlarında ve örtüsünde ayrışmalar olduğu gözlemlenmiştir.
6 Şubat 2023 depremi sonrasında yapının ağır hasarlı olarak tespit edildiği Şanlıurfa Valiliği Yatırım İzleme Başkanlığının 05.05.2023 tarihli yazısında belirtilmiştir.”

GERMUŞ KİLİSESİ

Kent merkezinin 10 kilometre kuzeydoğusunda yer alan Germuş Dağı`nın eteğindeki Dağeteği Mahallesi`nde bulunan tarihi kilisenin kitabesi olmadığı için yapım tarihi kesin olarak bilinmiyor. 19. yüzyılın başlarında yaptırıldığı tahmin edilen kilisenin girişinde yapı boyunca yükselen üç sivri kemerli cephe bulunuyor. Farklı zamanlarda yapılan tadilatlarda kısmen özelliğini kaybeden tarihi kilise, “tarihin başlangıç noktası” olarak nitelendirilen Göbeklitepe`ye de 5 kilometre mesafede bulunuyor. Kilisenin bulunduğu bölgede yer alan çok sayıdaki eski yapı ve tüneller de dikkati çekiyor.