TOKTEMUR MESCİDİ

Hasan Padişah Camii’nin doğusuna bitişik olup Hasan Padişah camii’nden önce inşa edilmiştir. Halk arasında “Tahtamor” mescidi olarak anılmaktadır. İnşa kitabesi bulunmadığından yapılış tarihi bilinmemektedir. H.775/M.1373 tarihli Emir Mencek İbni Abdullah Vakfiyesinde bu mescide vakıfta bulunulmuş olması mescidin 1373 tarihinde mevcut olduğunu göstermektedir. Emir Mencek İbni Abdullah’ın Kölemenler’den (Memluk) bir emir olduğu tahmin edilmektedir. Mimari izler de, Toktemur Mescidi’nin Akkoyunlular zamanında (1404-1514) inşa edilen Hasan Padişah Camii’nden önce yaptırıldığını göstermektedir. 1523 tahririnde geçen “Evkaf-ı Camii Tohtemur” vakfı bu mescide aittir. Ayrıca H.1302/M.1885 tarihli Hacıkâmilzade el-Hac Mehmet bin Mehmet Kâmil vakfiyesinde camiye vakıfta bulunulmuştur.
Mescidin doğu cephesindeki kitabede, Sultan Murad devrinde Abdullah oğlu Yusuf Ağa tarafından H.983/M.1575 tarihinde onarıldığı, bu kitabenin üzerindeki H.993/M.1585 tarihli diğer kitabede, Sultan Selim Han’ın oğlu Sultan üçüncü Murad Han devrinde Seydi Ahmed Bey’in oğlu Saaddeddin Subhanverdi tarafından onarıldığı yazılıdır.
Kare planlı mescit tek kubbe ile örtülüdür. Ahşap mihrap nişi duvara menteşelerle tutturulmuş kapı şeklindedir. Bu kapıdan arkadaki boşluğa geçilmekte ve bir merdivenle, mihrap üzerinde minber olarak kullanılan yere çıkılmaktadır. Bu tür bir minber Şanlıurfa camileri arasında tek örnektir.
Akkoyunlular döneminde Toktemur Mescidi’nin batısına bitişik inşa edilen Hasan Padişah Camii  Toktemur Mescidi’ni de içersine almıştır.

Mescitteki Kitabeler :                  

Mescidin doğu duvarındaki üst kitabe:
“Kad amere bi’imareti haza’l makam li’zikrillahi el-Melik el-A’lam el-emir
el-a’dal el-ekrem ve’l -mahdum el-a’zam el-efham Sa’adeddin
Subhan Verdî Beg el-Mansur ibni Seydi Ahmed Beg
el-mağfur fi eyyami’s-Sultan Murad Han ibni Sultan
Selim Han fi şehri receb sene 993” (M.1585).
 Kitabede; Allah zikrinin yapıldığı bu makamın onarımına merhum Seydi Ahmed Bey’in en büyük oğlu Emir Subhan Verdî Bey emir vermiştir. Sultan Selim Han (1566-1574)’ın oğlu Sultan Murad Han (1574-1595) devrinde ve 993 Receb (M.1858) tarihinde onarılmıştır.

Mescidin doğu duvarındaki alt kitabe :
“El mülkullah
Ammere haza’l-makam el-münif li’zikrillahi’l-aziz eş-şerif
mafhar el-a’yan ve’l-akran el-mümtaz beyne’l ihvan
Yusuf Ağa ibni Abdullah fi eyyami devleti’s
Sultan Murad ibni Selim Han  – Sene 983” (M.1575).
 Kitabede özetle; “Bu kutsal makam, Abdullah’ın oğlu, arkadaşlarının ve ayanın övündüğü, kardeşler arasında seçilmiş olan Yusuf Ağa tarafından, Sultan Selim Han oğlu Sultan Murad devrinde H.983 (M.1575) tarihinde onarıldı” dnilmektedir